آزمایش مایع نخاعی، که به عنوان پونکسیون کمری یا لومبار پانکچر نیز شناخته می‌شود، روشی تشخیصی است که در آن نمونه‌ای از مایع مغزی-نخاعی (CSF) از ناحیه کمری ستون فقرات جمع‌آوری می‌شود. این مایع شفاف اطراف مغز و نخاع را احاطه کرده و نقش حیاتی در حفاظت و تغذیه سیستم عصبی مرکزی ایفا می‌کند.
کاربردهای آزمایش مایع نخاعی:
- تشخیص عفونت‌ها: این آزمایش می‌تواند به تشخیص بیماری‌هایی مانند مننژیت (التهاب پرده‌های مغزی) و انسفالیت (التهاب مغز) کمک کند.
- شناسایی بیماری‌های خودایمنی: برخی بیماری‌ها مانند مولتیپل اسکلروزیس (MS) می‌توانند با تغییراتی در ترکیب CSF همراه باشند که از طریق این آزمایش قابل شناسایی است.
- تشخیص خونریزی‌های مغزی: وجود خون در CSF می‌تواند نشان‌دهنده خونریزی زیر عنکبوتیه باشد.
- اندازه‌گیری فشار داخل جمجمه: این آزمایش می‌تواند به ارزیابی فشار مایع مغزی-نخاعی کمک کند که در برخی شرایط مانند هیدروسفالی (تجمع مایع در مغز) مهم است.
نحوه انجام آزمایش:
- آماده‌سازی بیمار: بیمار به پهلو دراز کشیده و زانوها را به سمت سینه خم می‌کند یا در حالت نشسته به جلو خم می‌شود تا فضای بین مهره‌های کمری باز شود.
- ضدعفونی و بی‌حسی: محل ورود سوزن با محلول ضدعفونی تمیز شده و بی‌حسی موضعی تزریق می‌شود.
- وارد کردن سوزن: پزشک سوزن مخصوصی را بین مهره‌های کمری وارد فضای زیر عنکبوتیه می‌کند تا به CSF دسترسی یابد.
- جمع‌آوری نمونه: مقداری از مایع مغزی-نخاعی جمع‌آوری شده و سوزن خارج می‌شود.
- مراقبت پس از عمل: بیمار معمولاً به مدت کوتاهی دراز کشیده و توصیه می‌شود تا 24 ساعت از فعالیت‌های سنگین خودداری کند.
خطرات و عوارض احتمالی:
این روش به‌طور کلی ایمن است، اما ممکن است عوارضی مانند سردرد پس از عمل، درد یا ناراحتی در محل تزریق، و در موارد نادر عفونت یا خونریزی رخ دهد.
منابع:
